Karol J. Lubaczewski
2 grudnia 2002
W mroźny poniedziałek, 2 grudnia 2002 roku odbyło się kolejne spotkanie Koła Miłośników Metra jak zwykle na terenie Stacji Techniczno-Postojowej na Kabatach. I może z uwagi na mróz frekwencja uczestników nie dopisała – ale dzięki temu mogliśmy dokładniej „zgłębić” temat spotkania. A była nim energochłonność wagonów eksploatowanych w warszawskim metrze. Podczas wykładu specjalistów, połączonego z dyskusją, omówiono podstawowe różnice pomiędzy wagonami serii 81 (produkcji rosyjskiej) a nowymi pociągami Metropolis (typu 98), produkowanymi przez koncern Alstom. Największą różnicą jest sam typ silnika: o ile w wagonach 81 jest to silnik szeregowy prądu stałego – to siłę napędową pociągów Metropolis zapewnia silnik asynchroniczny prądu przemiennego.
Silnik prądu przemiennego trójfazowego jest znacznie bardziej prosty w konstrukcji i znacznie lżejszy, wymaga natomiast zastosowania falownika, co równoważy koszty obu typów napędu. Na podstawie testów przeprowadzonych w metrze warszawskim można jednoznacznie stwierdzić, że asynchroniczny silnik prądu przemiennego zużywa nieco mniej energii w fazie rozruchu – a niższe zużycie energii przez wiele lat eksploatacji rekompensuje wyższą cenę zakupu nowoczesnych pociągów. Nie bez znaczenia jest tu też waga poszczególnych wagonów. Wagony Metropolis, w których zastosowano lżejsze materiały (aluminium) do produkcji pudła, wymagają mniej mocy w czasie rozruchu – co przynosi wymierne oszczędności.
Wiele uwagi poświęciliśmy też zjawisku rekuperacji. Polega ono na odzyskiwaniu prądu z pociągu hamującego. Jest to możliwe wyłącznie pod warunkiem jednoczesnego wykorzystywania tej energii do zasilania innego, ruszającego składu. Warto podkreślić, że w warszawskim metrze przeprowadzono już próby wykorzystania rekuperacji, które zakończyły się pełnym sukcesem. Dalsze badania w toku. Rekuperacja może być w pełni wykorzystana dopiero po wprowadzeniu automatycznego ruchu pociągów, sterowanego przez komputer.
Koniecznie trzeba też zaznaczyć, że pociągi rosyjskie serii 81 są złożone z 4 wagonów silnikowych w układzie Mc + M + M + Mc, gdzie M – oznacza wagon silnikowy, a Mc – wagon silnikowy z kabiną maszynisty. Każdy wagon silnikowy ma zabudowane 4 silniki trakcyjne o mocy 110 KW. Zatem łączna moc składu wynosi 1.76 MW, czyli 0.44 MW na wagon.
Natomiast pociągi Metropolis typ 98 są zestawione w 6-wagonowe składy, z których skrajne są doczepne (Tc), a tylko 4 wewnętrzne są silnikowe (M): Tc + M + M + M + M + Tc. Wagony silnikowe mają zabudowane po 4 silniki o mocy około 180 KW, co daje łączną moc składu 2.88 MW, czyli 0.48 MW na wagon. Jak widać obie wartości są porównywalne.
Ostatecznie trzeba powiedzieć, że metro jest najbardziej efektywnym środkiem komunikacji miejskiej pod względem zużycia energii – wszak nie musi oczekiwać na skrzyżowaniach na zmianę świateł!
Tradycją spotkań w STP stało się już zwiedzanie elektrowozowni. Tak było i tym razem. Ze względu na dosyć kameralny charakter wycieczki (mróz odebrał nam wielu chętnych), każdy z jej uczestników mógł chociaż przez chwilę posiedzieć na stanowisku maszynisty metra. Niewątpliwą atrakcją była możliwość obejrzenia procedury wyjazdu pociągu z elektrowozowni – gdzie nie ma “trzeciej szyny” i pociąg musi być zasilany z innego źródła. Na halę wtaczały się rozpędem inne pociągi, powracające z tunelu po całodziennej służbie. Widzieliśmy również cztery całkiem nowe pociągi Metropolis, które dopiero zostały dostarczone prosto z fabryki Alstom Konstal w Chorzowie dla warszawskiego metra. Były to składy o numerach 24, 25, 26 i 27. Jeszcze jeden skład, nr 28, jest w drodze do stolicy. Prawdopodobnie od środy 4 grudnia pierwsze dwa nowe składy (24 i 26) wejdą do eksploatacji. Od Nowego Roku 2003 w godzinach szczytu kursować ma w dni powszednie 18 składów – z tego 10 do nawet 12 typu Metropolis. Zwiększy to znacznie zdolność przewozową warszawskiego metra.
Tak oto wycieczka dobiegła końca. Wszystkim jej uczestnikom dziękujemy, i zapraszamy na kolejną – już 6 stycznia 2003.
Wobec zbliżającego się końca 2002 roku
wszystkim Członkom i Sympatykom Koła Miłośników Metra składamy gorące życzenia
ZDROWYCH I WESOŁYCH ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA
oraz
SZCZĘŚLIWEGO I RADOSNEGO NOWEGO ROKU 2003.